मित्रानो हल्ली आजकाल क्रिप्टोकरेंसी बाबत खूप साऱ्या बातम्या आणि खूप गोष्टी ऐकाला मिळतात. पण आपल्याला प्रश्नही असाच पडतो कि हि क्रिप्टोकरेंसी नेमकी आहे तरी काय ? या आजच्या लेखातून आपण याच क्रिप्टोकरेंसी बाबत खूप सारी माहित जाणून घेणार आहोत. सुलभ भाषेत सांगायचे झाले तर क्रिप्टोकरेंसी (Cryptocurrency) एक डिजिटल कॅश (Digital Money) प्रणाली आहे, जे कम्प्यूटर एल्गोरिदम वर बनली आहे. हे डिजिटल डिजीट ऑनलाइन स्वरूपात राहतात. याच्यावर कोणत्याही देशाचा किंवा सरकारचे नियंत्रण नाही.
 |
| Cryptocurrency म्हणजे काय ?-joshmarathi.com |
क्रिप्टोकरन्सी म्हणजे काय ? (What is Cryptocurrency in Marathi)
क्रिप्टोकरन्सी (Cryptocurrency) हा दोन शब्दांनी बनलेला शब्द आहे. क्रिप्टो (Crypto) हा एक लॅटिन शब्द आहे जो क्रिप्टोग्राफीपासून (cryptography) आला आहे आणि ज्याचा अर्थ छुपा किंवा लपलेला असा होतो. तर Currency लॅटिन करंटियापासून (currentia) तयार झालाआहे, जे पैसे-रुपयेसाठी वापरले जाते. तर क्रिप्टोकरन्सी म्हणजे लपलेले पैसे. किंवा गुप्त पैसा. किंवा डिजिटल रुपया. क्षितिज पुरोहित, इंटरनॅशनल अँड कमोडिटीज रिसर्चचे प्रमुख, कॅपिटल वाया ग्लोबल रिसर्च लिमिटेड, आणि ज्यांना क्रिप्टोकरन्सीची सखोल समज आहे, स्पष्ट करतात की सामान्यतः क्रिप्टोकरन्सी एक प्रकारचा डिजिटल पैसा आहे, ज्याला तुम्ही स्पर्श करू शकत नाही, परंतु तुम्ही ठेवू शकता. म्हणजेच ते चलनाचे डिजिटल स्वरूप आहे. ते तुमच्या खिशात नाणे किंवा नोट सारख्या ठोस स्वरूपात नाही. हे पूर्णपणे ऑनलाइन असते.
नक्की वाचा -- भारतीय घोटाळेबाज लंडनला का पळून जातात?
सोप्या भाषेत अशा प्रकारे समजून घ्या की प्रत्येक देशाचे स्वतःचे चलन आहे. जसे भारताकडे रुपया आहे, अमेरिकेकडे डॉलर आहे, सौदी अरेबियाकडे रियाल आहे, इंग्लंडकडे युरो आहे. प्रत्येक देशाचे स्वतःचे चलन असते. म्हणजेच, अशी मनी-सिस्टीम जी एखाद्या देशाद्वारे वैध आहे आणि तिथले लोक त्याचा वापर करून अत्यावश्यक वस्तू खरेदी करू शकतात. म्हणजेच ज्याचे कोणतेही मूल्य आहे, त्याला चलन (Currency) म्हणतात.
Cryptocurrency कोणी आणि का बनवले?
बर्‍याच लोकांचा असा विश्वास आहे की क्रिप्टोकरन्सी (Cryptocurrency) 2009 मध्ये सतोशी नाकामोतोने सुरू केली होती, परंतु तसे नाही. यापूर्वीही अनेक गुंतवणूकदारांनी किंवा देशांनी डिजिटल चलनावर काम केले होते. अमेरिकेने 1996 मध्ये प्राइम इलेक्ट्रॉनिक सोने तयार केले, जे सोने साठवून ठेवता येत नव्हते, परंतु इतर गोष्टीं खरेदी केले जाऊ शकते. मात्र, 2008 मध्ये त्यावर बंदी घालण्यात आली. त्याचप्रमाणे, 2000 मध्ये नेदरलँड्सने पेट्रोल भरण्यासाठी रोख पैशांना स्मार्ट कार्डशी जोडले होते.
बिटकॉइन (Bitcoin) सर्वात महाग आभासी चलन (Virtual Currency)
सोप्या भाषेत सांगायचे तर, क्रिप्टोकरन्सी ही एक डिजिटल रोख प्रणाली आहे, जी संगणकाच्या अल्गोरिदमवर बनलेली आहे. हे फक्त डिजिट स्वरूपात ऑनलाइन राहते. यावर कोणत्याही देशाचे किंवा सरकारचे नियंत्रण नाही. सुरुवातीला ते बेकायदेशीर घोषित करण्यात आले. पण नंतर बिटकॉईनच्या वाढत्या लोकप्रियतेमुळे, अनेक देशांमध्ये याला कायदेशीर मान्यता देण्यात आली आहे. काही देश स्वतःच्या क्रिप्टोकरन्सी आणत आहेत. बिटकॉईन (Bitcoin) हे जगातील सर्वात महागडे आभासी चलन आहे.
Cryptocurrency कसे कार्य करते?
गेल्या काही वर्षांमध्ये क्रिप्टोकरन्सी चलनांची लोकप्रियता वाढली आहे. ते ब्लॉकचेन सॉफ्टवेअरद्वारे वापरले जातात. ही डिजिटल चलने एन्क्रिप्टेड आहेत अर्थात कोडेड. हे विकेंद्रीकृत प्रणालीद्वारे व्यवस्थापित केले जाते. यामध्ये प्रत्येक व्यवहाराची डिजिटल स्वाक्षरीने पडताळणी केली जाते. त्याचे रेकॉर्ड क्रिप्टोग्राफीच्या मदतीने ठेवले जातात. याद्वारे खरेदी करणे याला क्रिप्टोकरन्सी मायनिंग (Cryptocurrency Mininig) म्हणतात कारण प्रत्येक माहिती डेटाबेसमध्ये डिजिटल पद्धतीने तयार करावी लागते. जे हे माइनिंग करतात त्यांना माइनर्स म्हणतात.
नक्की वाचा -- IFSC Code म्हणजे काय ? कसा शोधायचा ?
सोप्या भाषेत अधिक समजून घेण्यासाठी, क्रिप्टोकरन्सी हे ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानावर (Blockchain Technology)आधारित आभासी चलन आहे जे क्रिप्टोग्राफीद्वारे सुरक्षित आहे. हे सर्व काम शक्तिशाली संगणकांद्वारे केले जाते. तसेच त्याचा कोड कॉपी करणे जवळजवळ अशक्य आहे.
Cryptocurrency व्यवहार कसा केला जातो?
जेव्हाही क्रिप्टोकरन्सीमध्ये व्यवहार होतो, त्याची माहिती ब्लॉकचेनमध्ये नोंदवली जाते, म्हणजेच ती एका ब्लॉकमध्ये ठेवली जाते. या ब्लॉकची सुरक्षा आणि कूटबद्धीकरण (Encryption) माइनर्स करतात. यासाठी, ते एक क्रिप्टोग्राफिक कोड बनवतात आणि ब्लॉकसाठी योग्य हॅश (Hash) शोधतात.हॅश शोधल्यानंतर माइनर एकदा ब्लॉक सुरक्षित झाल्यानंतर, तो ब्लॉकचेनमध्ये जोडला जातो आणि नेटवर्कमधील इतर नोड्सद्वारे (Computers) सत्यापित केला जातो. या प्रक्रियेला एकमत (consensus) म्हणतात. यानंतर जर (consensus) झाले, तर ब्लॉक सुरक्षित असल्याची पुष्टी केली जाते. जर ते योग्य असल्याचे आढळले, तर क्रिप्टोकोइन माइनरना दिले जाते जे ते सुरक्षित करते. हा एक पुरस्कार आहे जो कामाचा पुरावा मानला जातो.
किती प्रकारच्या Cryptocurrency उपलब्ध आहेत?
आता मनात एक प्रश्न देखील निर्माण होत आहे की जर तो डिजिटल स्वरूपात असेल तर त्याचे किती प्रकार आहेत. जर पाहिले तर 1800 पेक्षा जास्त क्रिप्टो चलने उपलब्ध आहेत. जे तुम्ही बिटकॉईन व्यतिरिक्त इतर वापरू शकता. इथे Ethereum (ETH), Litecoin (LTC), Dogecoin, Faircoin (FAIR), Dash (DASH), Peercoin (PPC), Ripple (XRP) उपलब्ध आहेत.
क्रिप्टोकरन्सीवर विश्वास ठेवावा कि नाही ?
लोकांनी अंदाज लावलेला की बिटकॉइन सुमारे $ 180- $ 200 वर येऊन संपेल. परंतु जनतेने मोठ्या प्रमाणावर क्रिप्टोकरेंसी घेतल्याने आणि तो अधिक विश्वास मिळवत आहे. गेल्या तिमाहीत, बिटकॉइनच्या मार्केट कॅपमध्ये सुमारे $ 700 दशलक्ष डॉलर्स जोडले गेले. तथापि, सप्टेंबर 2020 पासून किंमत जवळजवळ दुप्पट झाली आहे. आणि पुढे वाढत जाणारी आहे.
नक्की वाचा -- ED म्हणजे काय? मराठीत पूर्ण माहिती.
क्रिप्टोकरेंसी हा बुडबुडा मानला जातो आणि कधीही फुटू शकतो अशी चर्चा झाली असली तरी नवीन गुंतवणूकदारांच्या व्यापक स्वीकृती आणि प्रवेशामुळे ते अधिक मौल्यवान झाले आहे. त्यावर विश्वास ठेवावा लागेल कारण अनेक देश आता स्वतःच्या क्रिप्टोकरन्सी आणण्याचा विचार करत आहेत. आधी सरकार त्यावर बंदी घालण्याचा विचार करत होती, पण आता त्यात मऊपणा दिसला आहे.
भारतीय बाजारपेठेतील प्लेयर कोण आहेत?
बिटकॉइन वॉलेट (Bitcoin Wallet) आमच्या मोबाईल वॉलेटसारखेच आहे. जिथे आपण आपले पैसे साठवतो आणि त्याद्वारे व्यवहार करतो. वजीरएक्स (WazirX), युनोकॉईन (Unocoin), झेबपे (Zebpay) या भारतीय कंपन्या आहेत ज्या बिटकॉईनच्या व्यवसायात आहेत. वजीरएक्सचे संस्थापक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी निश्चल शेट्टी एका मुलाखतीत म्हणाले, “भारतात सध्या याबद्दल खूप गोंधळ आहे. कारण देशात यासाठी कोणतेही नियमन नाही. लोक जेव्हा याबद्दल ऐकतात तेव्हा घाबरतात. खरं तर, इंटरनेटवरील बर्‍याच गोष्टी अनियमित आहेत. ओला (ola), उबेरसह (uber) ई-कॉमर्स देखील अनियमित आहेत. गुंतवणूकदारांसाठी सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे नियमन न केल्यास फसवणूक आणि घोटाळ्याची शक्यता वाढते.
क्रिप्टो खरेदी आणि विक्री कशी करावी?
या प्रश्नाचे उत्तरही आता सोपे झाले आहे. वाढत्या लोकप्रियतेमुळे, आता बाजारात अनेक क्रिप्टो एक्सचेंज प्लॅटफॉर्म आहेत. अशा परिस्थितीत, देशात बिटकॉइन आणि डोगेकोइन सारख्या क्रिप्टोकरन्सी खरेदी करणे आणि विकणे खूप सोपे आहे. लोकप्रिय प्लॅटफॉर्ममध्ये वजीरएक्स (WazirX), झेबपे (Zebpay), कॉइन्सविच कुबेर (Coinswitch Kuber) आणि कॉईनडीसीएक्स गो (CoinDCX GO) यांचा समावेश आहे. Coinbase आणि Binance सारख्या आंतरराष्ट्रीय प्लॅटफॉर्म वरून गुंतवणूकदार इतर क्रिप्टोकरन्सी जसे की Bitcoin, Dogecoin आणि Ethereum खरेदी करू शकतात.
सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे हे सर्व शॉपिंग प्लॅटफॉर्म चोवीस तास खुले आहेत. क्रिप्टोकरन्सी खरेदी आणि विक्रीची प्रक्रिया देखील अगदी सोपी आहे. आपल्याला फक्त या प्लॅटफॉर्मवर साइन अप करण्याची आवश्यकता आहे. यानंतर, तुमची KYC प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर, वॉलेटमध्ये पैसे ट्रान्सफर करावे लागतील. त्यानंतर तुम्ही खरेदी करू शकाल.
नक्की वाचा -- फटाक्यांचा (Firecrackers History in India) इतिहास आणि भारत
जगातील सर्वात महागडा हिरा जुलै महिन्यात क्रिप्टोकरन्सीद्वारे खरेदी करण्यात आला आहे. यावरून हे स्पष्ट झाले आहे की भविष्यात यामधून भौतिक गोष्टी देखील खरेदी केल्या जाऊ शकतात. मात्र नोटा आणि नाण्यांच्या खोलीत क्रिप्टोकरन्सी छापता येत नाही. पण तरीही त्याचे मूल्य आहे. Cryptocurrency द्वारे, तुम्ही वस्तू खरेदी, व्यापार आणि गुंतवणूक करू शकता, परंतु तुम्ही ते तुमच्या तिजोरीत ठेवू शकत नाही. तसेच त्यांना बँकेच्या लॉकरमध्ये ठेवता येत नाही. कारण तो अंकांच्या स्वरूपात ऑनलाइन राहतो. याला डिजिटल मनी, व्हर्च्युअल मनी आणि इलेक्ट्रॉनिक मनी असेही म्हणतात. त्याचे मूल्य भौतिक चलनापेक्षा खूप जास्त आहे. काही शीर्ष क्रिप्टोकरन्सीची किंमत डॉलरपेक्षा हजारो पटीने जास्त आहे.
क्रिप्टोकरन्सी मार्केट म्हणजे काय?
ज्या ठिकाणी क्रिप्टोकरन्सीची खरेदी आणि व्यापार होतो. हे क्रिप्टोकरन्सी एक्सचेंज (cryptocurrency Exchange), डिजिटल करन्सी एक्सचेंज (DCE-Digital Currency Exchange), कॉईन मार्केट (Coin market) आणि क्रिप्टो मार्केट (Crypto Market) या नावांनी ओळखले जाते.
क्रिप्टोचे भविष्य काय आहे? Future of Cryptocurrency
बिटकॉइन (Bitcoin) बद्दल दोन गोष्टी सर्वात महत्वाच्या आहेत - एक, ती इंटरनेटद्वारे वापरली जाणारी डिजिटल चलन आहे आणि दुसरी, ती पारंपारिक चलनाला पर्याय म्हणून पाहिली जाते. क्रिप्टोकरन्सी सध्या विश्वासाच्या संकटाला सामोरे जात आहेत. सरकार याकडे संशयाने पाहतात आणि ते पारंपारिक चलनासाठी धोका मानतात. सरकारांना असेही वाटते की क्रिप्टोकरन्सी हे आभासी जगाचा भाग आहेत जे सरकारी नियंत्रणापासून मुक्त होण्याचा प्रयत्न करीत आहेत आणि वास्तविक जगाला समांतर चालवण्याचा प्रयत्न करीत आहेत.
क्रिप्टोकरन्सीवर सरकारची भूमिका काय आहे?
महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे नवीन प्रस्तावित विधेयकात केंद्र सरकार क्रिप्टोकरन्सीवर पूर्णपणे बंदी घालू शकते. यासंदर्भात 2017 मध्ये केंद्राने एक समिती स्थापन केली होती. या समितीने क्रिप्टोकरन्सीवर बंदी घालण्याचा प्रस्ताव दिला होता. अशा परिस्थितीत, क्रिप्टोकरन्सी तज्ञांचा असा विश्वास आहे की येत्या काळात सरकार सर्व क्रिप्टो चलनांवर बंदी घालण्याचा निर्णय घेऊ शकते.
मंडळी आम्ही आशा करतो कि वरील लेखातून दिलेली क्रिप्टोकरन्सी म्हणजे काय ? (What is Cryptocurrency in Marathi), Cryptocurrency कोणी आणि का बनवले? Cryptocurrency कसे कार्य करते? क्रिप्टोचे भविष्य काय आहे? Future of Cryptocurrency याविषयी माहिती तुम्हाला योग्यरीत्या समजली असेल. वरील लेखातून काही शंका, त्रुटी आढळल्यास व हा लेख तुम्हाला कसा वाटलं हे कमेंट करून सांगायला विसरू नका. जोशमराठी डॉट कॉम नेहमीच रोचक माहिती वाचकांसमोर सादर करत असते. सदरचा लेख तुम्ही तुमच्या प्रिय जणांशी शेयर करू शकता.
टिप्पणी पोस्ट करा