काळ्या मुंग्या Black Ants का चावत नाहीत ? Interesting Facts

मुंग्यांच्या 1400 हून अधिक प्रजाती आहेत ज्या अधिकृतरीत्या ओळखल्या गेल्या आहेत परंतु भिन्न प्रजाती शोधल्या गेल्या व त्यांची नावे दिल्यास त्यांची संख्या खूपच वाढू शकते. काही हिरव्या मुंग्या हि आहेत, परंतु बहुतेक एकतर लाल किंवा काळ्या आहेत. उंचावरून पडूनही मुंगी का मरत नाही ?, मुंग्या एका रांगेतच का जात असतात ? काळ्या मुंग्या चावत का नाहीत ? / why black ants don't bite in marathi? तसेच या लेखामध्ये मुंग्यांबाबत काही रोचक तथ्ये / Interesting Facts about Ants. आणि काही विशिष्ट मुंग्यांचे प्रकार पाहणार आहोत.

लाल मुंग्यांना फायर अँंट्स (Fire Ants) असेही म्हणतात आणि काही ठिकाणी तर जिंजर मुंगी म्हणूनही ओळखले जाते. लाल मुंग्या किंवा फायर मुंग्या अद्वितीय आहेत कारण इतर मुंग्या विपरीत ते तोंडाने चावतात आणि नंतर ते त्यांच्या शिकारात विष सोडतात. विषामुळे जखमेच्या ठिकाणी जळत्या वेदना होतात ज्याला काही जण म्हणतात की आग लागली आहे असे वाटते.

काळ्या मुंग्या Black Ants का चावत नाहीत ? Interesting Facts

लाल मुंग्या देखील काळ्या मुंग्यांपेक्षा जास्त आक्रमक आहेत आणि अलिकडच्या वर्षांत लहान पक्षी, चिमण्या, सरडे आणि बेडूक यासारख्या लहान प्राण्यांच्या संख्येत घट झाल्याबद्दल अंशतः मुंग्यांना दोष देण्यात येत आहे. अमेरिकेचे कृषी विभागदेखील त्यांच्या आक्रमकपणामुळे या मुंग्यांचा सामना करण्यासाठी जे काही करता येईल ते करीत आहे. लाल मुंग्या ह्या जमिनीच्या पृष्ठभागावर (Ground) आढळतात. तसेच त्या समूहाने रहातात.

काळ्या मुंग्या चावत का नाहीत ? / why black ants don't bite?

लाल मुंगी चावते आणि काळी मुंगी गुदगुल्या करते म्हणून लाल मुंगी वाईट व काळी मुंगी चांगली असे लहानपणी आपल्या मनावर बिंबवण्यात आले, पण तस काही नसत त्याची वास्तविकता वेगळी आहे , काळी मुंगी देखील चावते. पण ते आपल्याला जाणवत नाही.

मुंग्यांमध्ये नांगी उदराच्या शेवटी असते आणि त्याला लागूनच फॉर्मिक ॲसिडचा ग्रंथी आढळतात. एखादी मुंगी चावते म्हणजे नेमके काय कि ती तिचा जबडा आपल्या त्वचेत घुसवते आणि सोबतच नांगीतले फॉर्मिक ॲसिड त्वचेवर सोडण्यात येते. मुंगी चावताना वाकडी झाल्याचे आपण पाहिलेच असणार त्याचे कारण असे आहे कि वरील दोन्ही क्रिया मुंगी एकत्र करत असते. मुंगीने चावा घेतल्यास त्वचेवर त्या ठिकाणी जळजळ होते कारण फॉर्मिक ॲसिड दाहक असते.

नक्की वाचा >> Emoji म्हणजे काय आणि Emoji कसे बनवायचे?

आता तुम्ही म्हणाल कि काळ्या मुंग्या देखील चावतात मग आपल्या त्वचेवर जळजळ का होत नाही ? तर त्याचे उत्तर तुम्हाला सांगावेसे वाटते , काळ्या मुंग्या देखील चावा घेतात तसेच त्यांच्या नांगीमध्ये फॉर्मिक ॲसिड सुद्धा असते पण त्या ॲसिडचे कॉन्सनट्रेशन लाल मुंग्यांच्या फॉर्मिक ॲसिडच्या तुलनेत कमी असल्या कारणाने त्याची दाहकता कमी जाणवते म्हणून काळी मुंगी चावली तरी त्वचेवर जळजळ होत नाही.

काळा मुंगळा अगदी रक्त निघेपर्यंत चावतो. काळ्या मुंगळ्याला जबरदस्ती ओढून काढले असता त्याचे धड डोक्यापासून वेगळे होते. एवढे घडूनही मुंगळ्याचा जबडा त्वचेच्या आत घुसलेला असतो म्हणून त्याचे डोके त्वचेला चिकटून राहते. भारतातील काही दुर्गम भागातील आदिवासी मुंगळ्यांना मारून त्यांचा वापर खाद्य पदार्थात करतात थोडक्यात काळे मुंगळे हे त्यांचे खाद्य आहे असे म्हंटले तरी वावगे ठरणार नाही.

काळ्या मुंग्या Black Ants का चावत नाहीत ? Interesting Facts(Source-google)

मुंगी ही जगातील सर्वात लहान प्रजातींपैकी एक आहे. मनुष्य आणि मुंग्या ही एकमात्र अशी प्रजाती आहेत जी अन्न गोळा करते. मुंग्यांना कान नसतात म्हणून त्यांना जमिनीच्या कंपनातून जाणवते. मुंग्या एक द्रव सोडतात त्यामुळे मुंग्या नेहमीच एका ओळीत एकमेकांच्या मागोमाग फिरतात. अर्ध्या इंच लांब उडणाऱ्या निळ्या रंगाच्या मुंग्या रशियाच्या सायबेरियात आढळतात, ज्या बहुतेकदा गोड फळांचा रस ग्रहण करतात.

कोमारा बेटावरच्या मुंग्या अतिशय धोकादायक आहेत. जेव्हा त्या त्यांच्या मोठ्या समूहात असतात तेव्हा त्या उभे उभे झाडांना देखील खाऊन टाकतात. निसर्गासाठी, ही मुंगी एक कर्करोग म्हणून काम करते. या मुंग्याच्या हल्ल्यापासून बचाव करण्यासाठी येथील आदिवासी माकडांना ठेवतात, कारण माकडांना या मुंग्या मोठ्या आवेशाने खायला आवडतात.

नक्की वाचा >> बारकोड-Barcode म्हणजे काय ? संपूर्ण माहिती.

जैवविविधता तज्ञांचा असा विश्वास आहे की मुंग्या आपल्या परिसंस्थेमध्ये अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहेत, कारण ते मातीच्या पोषक तत्त्वांचा पुनर्वापर करतात आणि बियाण्याच्या प्रसारास मदत करतात. या कारणास्तव ते किडींचा अभ्यास करण्याचा एक उत्तम गट आहे.सांगायचंच झालं तर महाकाय हत्तीसुद्धा मुंग्यांना घाबरतात आणि त्यांच्यापासून दूर राहतात.

विषारी अशा काळ्या मुंग्या अमेरिकेच्या उत्तर वाळवंटात आढळतात, त्यांच्या शरीरात विष देखील तयार होते. दक्षिण आफ्रिकेच्या जंगलात, फ्रिरिक्सीच्या कोट्यावधी मुंग्यांच्या प्रजाती त्यांच्या समूहाने राहतात.

उंचावरून पडूनही मुंगी का मरत नाही ?

उंचावरून पडूनही मुंगी का मरत नाही ? या प्रश्नाचे उत्तर देण्यासाठी थोडस वैज्ञानिक कारण समजून घेतलं पाहिजे. एखादी वस्तु गुरुत्वाकर्षणाने खाली पडायला लागली कि त्याची गती काळाच्या (पडायला लागल्या पासुनचा काळ) प्रमाणात वाढ होत (accelerate) जाते हे सर्वसाधारण सुत्र सर्वश्रुत आहे. इथे वस्तुमानाचा संबंध येत नाही.

गती वाढत जाते तसा हवेचा अवरोधही वाढत जातो, हा विरोध गतीच्या वर्गीय प्रमाणात झपाट्याने आणि दर्शनी पृष्ठभागाच्या (frontal area) सम प्रमाणात वाढतो. एका ठराविक काळानंतर अशी परिस्थिती निर्माण होते जिथे वजन आणि हवेचा विरोध समतोल (balance) होतो आणि जी गती त्याक्षणी प्राप्त झालेली असते तीच गती जमिनीवर पडेपर्यंत टिकुन रहाते. ह्याला terminal velocity म्हणतात. जितकं वस्तुमान कमी आणि दर्शनी पृष्ठभाग जास्त तितकी समतोलस्थिती पटकन (कमी गतीवर) निर्माण होते.

मुंगीचे वस्तुमान अगदी कमी (मिलीग्राम वगैरे) असावे त्यामुळे मुंगीची terminal velocity तीला गंभीर इजा होइल इतपत जास्त नसावी. त्यामुळेच शक्यतो उंचावरून पडूनही मुंगी का मरत नाही किंवा तिला कोणतीही इजा होत नाही.

मुंग्या एका रांगेतच का जात असतात ?/Why do ants go in a row?

आता काही जण म्हणतील कि मुंग्या ह्या समूहाने राहतात तसेच त्या शिस्तप्रिय असतात , तर मित्रांनो तस काही नाही. मुंग्या एका रांगेतच का जात असतात याला काही शास्त्रीय कारणे आहेत. मुंगी हा प्राणी माणसां प्रमाणे समूहाने व अन्न साठवून ठेवत असतो. मुंगीच्या शरीरात फुफुस नसतात, ऑक्सिजन आणि कार्बन डायऑक्साइड घेण्यासाठी त्यांच्या शरीरात दोन छिद्र असतात तसेच मुंग्यांना कान हि नसतात, त्या जमिनीचा कंपनवरून अंदाज घेतात.मुंग्यांना डोळे असतात, पण ते केवळ दिखव्यासाठी त्याना डोळे असून सुद्धा दिसत नाही.

नक्की वाचा >> NASA काय आहे ? Facts about NASA. | joshmarathi

मुंग्या जेव्हा खाद्याच्या शोधात बाहेर जातात. तेव्हा राणी मुंगी एक फेरोमोंस (pheromones) नावाचे रसायन टाकत जाते, या रसायनच गंध घेत इतर मुंग्या एकमेकांच्या मागे एका सरळ रेषेत जातात. आपल्याला वाटते कि मुंग्या ह्या शिस्तप्रिय असतात.

मुंग्यांबाबत काही रोचक तथ्ये / Interesting Facts about Ants.

१) मुंगी तिच्या शरीराच्या तुलनेत २० पट जास्त वजन उचलू शकतात.

२) काही राणी मुंग्या कित्येक वर्ष जगू शकतात आणि लाखो मुंग्यांना जन्म देतात !

३) मुंग्यांना कान नसतात. मुंग्या त्यांच्या पायातून जमिनीत कंपने जाणून घेतात.

४) राणी मुंग्यांना पंख असतात.

५) जेव्हा मुंग्या लढतात, तेव्हा त्यांचा सहसा मृत्यूच होतो !

६) मुंग्यांना फुफ्फुसे नसतात. ऑक्सिजन संपूर्ण शरीरात लहान छिद्रांमधून प्रवेश करतो आणि कार्बन डाय ऑक्साईड त्याच छिद्रांमधून बाहेर पडतो.

७) जेव्हा वसाहतीच्या राणीचा मृत्यू होतो तेव्हा मुंग्यांची वसाहत केवळ काही महिन्यांपर्यंत जगू शकते. राणी मुंगीची जागा क्वचितच बदलली जाते आणि कामगार मुंग्या पुनरुत्पादित करण्यास सक्षम नसतात.

८) असा तर्क आहे की या ग्रहावर मुंग्या 130 दशलक्ष वर्षांपासून अस्तित्वात आहेत.

९) मुंग्या जगातील पहिले शेतकरी आहेत. त्यांच्याकडे माणसांपेक्षा जास्त काळ शेती आहे !

१०) पुरुष मुंगीचा आयुष्यात एकमेव उद्देश म्हणजे जोडीदार होणे.

११) वसाहतीत तीन प्रकारच्या मुंग्या असतात. राणी मुंगी, मोठी कामगार मुंगी आणि कमी कामगार मुंगी. राणी मुंगी सर्वात मोठी आणि सर्वात लहान कामगार मुंगी सर्वात लहान असते.

१२) मुंग्यांच्या समूहातील 20 टक्के मुंग्या काहीच करत नाहीत ! थोडक्यात त्यांना आळशी म्हणावे लागेल.

१३) राणी मुंग्या तीन दशके जगू शकतात. हे इतर कोणत्याही कीटकांपेक्षा जास्त आहे !

१४) बुलेट मुंगीमध्ये (bullet ant) कोणत्याही किडीपेक्षा सर्वात वेदनादायक डंक असतो. विषाने भरलेल्या दंशाचा प्रभाव 24 तासांपर्यंत टिकू शकतो. 240 व्होल्टचा करंट बसल्याचा अनुभव येतो.

काळ्या मुंग्या Black Ants का चावत नाहीत ? Interesting Facts

१५) सैनिक मुंग्या (Soldier ants) इतर वसाहतीतून अंडी चोरून आणतात. त्या बाळ मुंग्याना गुलाम म्हणून ठेवले जाते.

१६) सुतार (Carpenter ants) मुंग्या ह्या लाकडात त्यांचे वसाहत निर्माण करतात.

१७) मुंग्यांना दोन पोट असतात, एक स्वत: च्या अन्नासाठी आणि दुसरे दुसर्‍यास खायला घालण्यासाठी.

१८) मुंग्या अधिकृतपणे जगातील सर्वात हुशार कीटक आहेत आणि त्यांच्यात तब्बल 250,000 मेंदूच्या पेशी आहेत.

१९) मुंग्या एकमेकांना शिकवतात ! ते एकमेव non-mammal प्राणी आहेत जे परस्पर संवादाद्वारे शिकू शकतात.

२०) मुंग्यांना फुफ्फुस नसल्याने दिवसभर पाण्याखाली राहू शकतात.

मुंग्यांच्या काही विशिष्ट प्रजाती / Some species of ants

१) रेड इम्पोर्टेड फायर मुंग्या (Red Imported Fire Ants)

रेड इम्पोर्टेड फायर मुंग्या (RIFA) इतर मुंग्यांच्या प्रजातींपेक्षा जास्त आक्रमक असतात आणि वेदनादायक डंख करणारी नांगी असते. या मुंग्या आणि त्यांचे घरटे जाणीवपूर्वक टाळले पाहिजेत. फायर मुंग्या त्यांच्या वातावरणात आणि आसपासच्या अनेक हवामान आणि परिस्थितीशी जुळवून घेतात . उदाहरणार्थ, त्यांच्या घरट्यांमध्ये पाण्याची पातळी वाढली तर ते एकत्र येतील आणि पाण्यावर तरंगू लागतील.

२) सुतार मुंग्या (Carpenter Ants)

प्रत्येक कॉलनी एकट्या, फर्टिलिटी राणीने स्थापित केली आहे. ती आपल्या घरट्याला लाकडाच्या पोकळीपासून सुरू करते, जिथे ती तिच्या कामगारांची पहिली पैदास वाढवते. ती त्यांना लाळ आहार देते आणि घरटे सोडत नाही किंवा स्वत: मात्र काही खाद्य ग्रहण करत नाही.

३) अर्जेंटिना मुंगी (Argentine Ants)

मुंग्याची ही प्रजाती मूळ अर्जेटिना आणि ब्राझीलची आहे आणि बहुधा 1890 च्या सुमारास मालवाहतूक जहाजांमध्ये अमेरिकेत त्याची ओळख करण्यात आली. दक्षिणेकडील राज्यांत आणि कॅलिफोर्निया, इलिनॉय, मेरीलँड, मिसुरी, ओरेगॉन आणि वॉशिंग्टनमध्ये या मुंग्या आढळून येतात.

४) बुलेट मुंग्या (Bullet Ant)

पॅरापोनेरा क्लावटा मुंग्याची एक प्रजाती आहे, सामान्यत: बुलेट मुंग्या म्हणून ओळखली जाते, अत्यंत शक्तिशाली डंकासाठी त्याचे नाव दिले जाते. हे निकाराग्वा आणि होंडुरासच्या पूर्वेकडील दक्षिणेपासून दक्षिणेकडील पराग्वे पर्यंत आर्द्र सखल प्रदेशात आढळते.

मित्रानो समूहाने राहणारी मुंगी किती शक्तिशाली आहे हे आपण पाहिले. या मुंग्यांविषयी जेवढी माहिती द्यावी तितकी कमीच आहे असे आम्हाला वाटते. मुंग्यांकडून खूप साऱ्या गोष्टी शिकण्यासारख्या आहेत. मुंगी हा कीटक खूप लहान असला तरी त्याची कीर्ती महान आहे.

मंडळी वरील लेखातून आपण काळ्या मुंग्या का चावत नाहीत ? / why black ants don't bite?, उंचावरून पडूनही मुंगी का मरत नाही ?, मुंग्या एका रांगेतच का जात असतात ?, मुंग्यांबाबत काही रोचक तथ्ये / Interesting Facts about Ants. ,मुंग्यांच्या काही विशिष्ट प्रजाती याबाबत सर्व माहिती पाहिली. आम्ही आशा करतो कि हि माहिती तुम्हाला समजली आणि आवडली असेल.

या लेखाबद्दल काही शंका आणि अभिप्राय कळवण्यासाठी खालील कमेंट बॉक्स मध्ये कमेंट करायला विसरू नका. तसेच हा लेख तुम्ही तुमच्या प्रिय-जणांशी नक्की शेयर करा. जेणेकरून हा लेख सर्वांपर्यंत पोहचेल आणि त्यांच्या ज्ञानात भर पडेल. Joshmarathi ज्ञान-रंजन भागात अशाच कुतूहलजन्य लेख आणत असते. धन्यवाद... !!